Estado nutricional en mayores de 65 años atendidos en Atención Primaria en la zona norte de Galicia

  1. María I. Gómez-Besteiro
  2. Amalia Conceiro-Rúa
  3. Rosa Pita-Vizoso
  4. Carmen Yera-Fachal
  5. Gael Naveira-Barbeito
  6. Mª Isolina Santiago-Pérez
Revista:
Metas de enfermería

ISSN: 1138-7262

Ano de publicación: 2019

Volume: 22

Número: 3

Páxinas: 20-28

Tipo: Artigo

DOI: 10.35667/METASENF.2019.22.1003081388 DIALNET GOOGLE SCHOLAR

Outras publicacións en: Metas de enfermería

Resumo

Objetivo: conocer el estado nutricional de la población de 65 años o más no institucionalizada y autónoma, atendida en Atención Primaria en la zona norte de Galicia e identificar factores asociados al riesgo de malnutrición. Método: estudio descriptivo transversal de la población de 65 años o más, no institucionalizada y autónoma residente en las áreas sanitarias de A Coruña y Lugo. La muestra se seleccionó entre quienes acudieron a consulta (de febrero a diciembre de 2010). Enfermeras entrenadas administraron un cuestionario que incluyó variables sociodemográficas, antropométricas, de comorbilidad, la escala de comorbilidad de Charlson y la escala Mini Nutritional Assessment. Se realizaron índices de estadística descriptiva y modelos de regresión logística multivariante, cuya variable resultado fue la malnutrición y riesgo de malnutrición (MyRM). Resultados: la muestra final fue de 1.196 personas, con una media de edad de 75,2 años (DT 0,2) y un 61% de mujeres (n= 730). La prevalencia de malnutrición fue de 0,17 (IC95%: 0,02-0,60) y de malnutrición y riesgo de malnutrición (MyRM) fue del 15,5% (IC95%:13,4-17,5), similar en ambos sexos. Se encontró un aumento del riesgo (p< 0,05) de padecer MyRM en quienes no preparaban su comida (OR 1,49 (IC95%:1,01-2,21)), comían solos/as (OR 1,83 (IC95%:1,07-3,14)), tenían dos o más patologías (OR 1,58 (IC95%:1,04- 2,41)) o hubiesen estado ingresados en un hospital durante el último año (OR 2,16 (IC95%: 1,30-3,58)). Cada punto de mejoría en la valoración subjetiva del estado de salud realizada por la enfermera supuso disminución del riesgo (OR 0,68 (IC95%:0,60-0,76)). Conclusiones: la población de 65 años o más, no institucionalizada, autónoma y residente en la zona norte de Galicia, presenta un estado nutricional aceptable, aunque tres de cada 20 personas de este colectivo está en riesgo de malnutrición. Esta situación se asocia con factores sociales y clínicos.

Referencias bibliográficas

  • 10 datos sobre nutrición [internet]. Ginebra: Organización Mundial de la Salud; c2017 [citado 8 mar 2019]. Disponible en: http://www.who.int/features/factfiles/nutrition/facts/es/index7.html
  • Poboación segundo sexo e grandes grupos de idade [internet]. Santiago de Compostela: Instituto Galego de Estatística; 2010. [citado 8 mar 2019]. Disponible en: https://www.ige.eu/igebdt/esqv.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=55&R=9915[12];1[all];0[2016]&C=2[0]&F=&S=&SCF=
  • Indicadores de mortalidade. Esperanza de vida ao nacer [internet]. Santiago de Compostela: Instituto Galego de Estatística; 2010 [citado 8 mar 2019]; [1 pantalla]. Disponible en: http://www.ige.eu/igebdt/esqv.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=732&R=1[37]; 0[2005:2014]&C=9912[12]&F=&S=&SCF=
  • Indicadores de mortalidade. Esperanza de vida aos 65 anos [internet]. Santiago de Compostela: Instituto Galego de Estatística; 2010. [citado 8 mar 2019]. Disponible en: http://www.ige.eu/igebdt/esqv.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=732&R=1[38]; 0[2005:2014]&C=9912[12]&F=&S=&SCF=
  • Hernández Galiot A, Pontes Torrado Y, Goñi Cambrodón I. Riesgo de malnutrición en una población mayor de 75 años no institucionalizada con autonomía funcional. Nutr Hosp. 2015 Sep 1; 32(3):1184-92.
  • Donini LM, Scardella P, Piombo L, Neri B, Asprino R, Proietti AR, et al. Malnutrition in elderly: social and economic determinants. J Nutr Health Aging. 2013 Jan; 17(1):9-15.
  • Fávaro-Moreira NC, Krausch-Hofmann S, Matthys C, Vereecken C, Vanhauwaert E, Declercq A, et al. Risk factors for malnutrition in older adults: a systematic review of the literature based on longitudinal data. Adv Nut. 2016 May 16; 7(3):507-22.
  • Guyonnet S, Secher M, Ghisolfi A, Ritz P, Vellas B. Nutrition, frailty and prevention of disabilities with aging. J Frailty Aging. 2015; 4(1):13-25.
  • Montejano Lozoya AR, Ferrer Diego RM, Clemente Marín G, Martínez-Alzamora N, Sanjuan Quiles A, Ferrer Ferrándiz E. Factores asociados al riesgo nutricional en adultos mayores autónomos no institucionalizados. Nutr Hosp. 2014; 30:858-69.
  • Tsai AC, Lai MY. Mini Nutritional Assessment and short-form Mini Nutritional Assessment can predict the future risk of falling in older adults: results of a national cohort study. Clin Nutr. 2014 Oct; 33(5):844-9.
  • Jiménez-Redondo S, Beltrán de Miguel B, Gómez-Pavón J, Cuadrado Vives C. Non-institutionalized nonagenarians health-related quality of life and nutritional status: is there a link between them? Nutr Hosp. 2014. 30(3): 602-8.
  • Maseda A, Gómez-Caamaño S, Lorenzo-López L, López-López R, Diego-Diez C, Sanluís-Martínez V, Valdiglesias V, Millán-Calenti JC. Health determinants of nutritional status in community-dwelling older population: the VERISAÚDE study. Public Health Nutr. 2016 Aug; 19(12):2220-8.
  • Porter Starr KN, McDonald SR, Bales CW. Nutritional vulnerability in older adults: a continuum of concerns. Curr Nutr Rep. 2015 Jun; 4(2):176-84.
  • Holmes S. Barriers to effective nutritional care for older adults. Nurs Stand. 2006 Sep 27-Oct 3; 21(3):50-4.
  • Arbonés G, Carbajal A, Gonzalvo B,. González-Gross M, Joyanes M, Marques-Lopes I, et al. Nutrición y recomendaciones dietéticas para personas mayores Grupo de trabajo “Salud publica” de la Sociedad Española de Nutrición (SEN). Nutr Hosp. 2003 May-Jun; 18(3):109-37.
  • Andrés Ginés L, Ramos Tascón B, Turón Ríos A. Aplicación en ancianos de la encuesta Mini Nutritional Assessment (MNA) en una planta de medicina interna por parte de los profesionales de Enfermería. Nursing 2012: 30(4):54-61.
  • Serrano-Urrea R, García-Meseguer MJ. Malnutrition in an elderly population without cognitive impairment living in nursing homes in Spain: study of prevalence using the Mini Nutritional Assessment test. Gerontology. 2013; 59(6):490-8.
  • Seidell JC, Bakx JC, De Boer E, Deurenberg P, Hautvast JG. Fat distribution of overweight persons in relation to morbidity and subjective health. Int J Obes. 1985; 9(5):363-74.
  • Núñez JE, Núñez E, Fácila L, Bertomeu V, Llàcer A, Bedí V, et al. Papel del índice de Charlson en el pronóstico a 30 días y 1 año tras un infarto agudo de miocardio. Rev Esp Cardiol 2004; 57(9):842-9.
  • Jürschik Giménez P, Escobar Bravo MA, Nuin Orrio C, Botigué Satorra T. Criterios de fragilidad del adulto mayor. Estudio piloto. Aten Primaria. 2011; 43(4):190-6.
  • Guigoz Y. The Mini Nutritional Assessment (MNA) review of the literature-What does it tell us? J Nutr Health Aging. 2006 Nov-Dec;10(6):466-85; discussion 485-7.
  • Jiménez Sanz M, Sola Villafranca JM, Pérez Ruiz C, Turienzo Llata MJ, Larrañaga Lavin G, Mancebo Santamaría MA, et al. Estudio del estado nutricional de los ancianos de Cantabria. Nutr Hosp. 2011; 26(2):345-54.
  • Mitri R, Boulos C, Adib SM. Determinants of the nutritional status of older adults in urban Lebanon. Geriatr Gerontol Int. 2017 Mar; 17(3):424-32.
  • Chaves LR, Sousa CMM, Martins MCC, Fortes Figuerido ML, Viana Ramos C, Jansen Santos OF. Estado nutricional e consumo alimentar de idosos assistidos na estratégia saúde da família. Rev Enferm UFPE on Line [internet]. 2013 [citado 8 mar 2019]; 7(12):6780-9. Disponible en: https://periodicos.ufpe.br/revistas/revistaenfermagem/article/view/12339/15053
  • Jiménez-Redondo S, Beltrán de Miguel B, Gavidia Banegas J, Guzmán Mercedes L, Gómez-Pavón J, Cuadrado Vives C. Influence of nutritional status on health related quality of life of non institutionalized older people. J Nutr Health Aging. 2014 Apr; 18(4):359-64.
  • Johansson Y, Bachrach-Lindström M, Carstensen J, Ek AC. Malnutrition in a home-living older population: prevalence, incidence and risk factors. A prospective study. J Clin Nurs. 2009 May; 18(9):1354-64.
  • Aguilar Piña P. Cultura y alimentación. Aspectos fundamentales para una visión comprensiva de la alimentación humana. An Antrop. 2014; 48(1):11-31.
  • Cárdenas Carrión BM. Construcciones culturales del sabor: comida rarámuri. An. Antrop. 2014; 48(1):33-57.
  • Conklin AI, Forouhi NG, Surtees P, Khaw KT, Wareham NJ, Monsivais P. Social relationships and healthful dietary behaviour: evidence from over-50s in the EPIC cohort, UK. Soc Sci Med. 2014 Jan; 100:167-75.
  • De Morais C, Oliveira B, Afonso C, Lumbers M, Raats M, de Almeida MD. Nutritional risk of European elderly. Eur J Clin Nutr. 2013 Nov; 67(11):1215-9.
  • SICRI: Sistema de Información sobre Condutas de Risco para a saúde en Galicia [internet]. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, Consellería de Sanidade, Dirección Xeral de Saúde Pública. [citado 8 mar 2019]. Disponible en: https://www.sergas.gal/Saude-publica/SICRI-Sistema-Información-sobre-Condutas-de-Risco